पछिल्लो समय सामाजिक सञ्जाल विशेष गरी फेसबुकमा राजनीतिक कार्यकर्ता र नेताहरुका लागि आफ्नो विचार व्यक्त गर्ने र चर्को बहस गर्ने रणभूमि बनेको छ । फरक विचार राख्नु लोकतन्त्रको स्वाभाविक र स्वस्थ पक्ष भए पनि ती विचार व्यक्त गर्ने तरिका चिन्ताको विषय बनेको छ ।
“असभ्यता, अधैर्यता, हतोत्साहित र राजनीतिक संस्कारको अभावको संस्कृतिले कब्जा गरेको छ, जसले भ्रम र अराजकता निम्त्याउँदैछ।”
परिवर्तनको योद्धा मानिने नेता र कार्यकर्ताहरू अर्थपूर्ण छलफलमा भाग लिनुको सट्टा, अनावश्यक , अव्यवहारिक र अरूको भावनाको ख्याल नगरी आफ्नो दिमागमा आएका भ्रमपूर्ण र अर्थहीन कुराहरू लेख्न सहारा लिन्छन्। सोचविचार नगरी बोल्ने यो प्रवृत्तिले गलत सूचना, व्यक्तिगत आक्रमण र घृणायुक्त प्रवृत्तिले सबै तिर आक्रान्त बनेको देखिन्छ।
रोल मोडल मानिने राजनीतिक नेताहरू पनि पछि परेका छैनन् । तिनीहरू पनि मैदानमा सामेल भएका छन्, सोशल मिडिया प्रयोग गरेर आफ्नै ब्रान्डको विष र गाथा फैलाउन। रचनात्मक संवादमा संलग्न हुनुको सट्टा, उनीहरूले सिर्जना गरिरहेको अराजकता र अन्योलको आनन्द लिइरहेको देखिन्छ। राजनीतिक संस्कृति र मर्यादाको अभाव एकदमै छ, र यसले हाम्रो राजनीतिक वृत्तमा हानिकारक प्रभाव पारिरहेको छ।
यस प्रवृत्तिको सबैभन्दा डरलाग्दो पक्ष भनेको आधारभूत मानव सभ्यताको पूर्ण उपेक्षा हो। राजनीतिक कार्यकर्ता र नेताहरूले कुनै तथ्यगत, रणनीति र योजना विना आफूले चाहेको कुरा भन्न र गर्न सक्छौं जस्तो लाग्छ। यो चरम असभ्यता व्यक्तिलाई मात्र होइन हाम्रो समाजको लागी पनि हानिकारक छ। यसले शत्रुता, ईर्ष्या र डरको वातावरण सिर्जना गर्छ, जहाँ मानिसहरू आफ्नो विचार व्यक्त गर्न हिचकिचाउँछन।
ठूलो विडम्बना के छ भने अभिव्यक्ति र अभिव्यक्तिको स्वतन्त्रताको मञ्च मानिने सामाजिक सञ्जाल घृणा र असहिष्णुता फैलाउने औजार बनेको छ । उत्तरदायित्वको अभावले दण्डहीनताको संस्कृति सिर्जना गरेको छ, जहाँ मानिसहरूले मनमौजी र डर बिना, आफूले चाहेको कुरा भन्न र गर्न सक्छन्।
त्यसोभए, यो समस्याको समाधान के हो?
क) पहिलो कुरा त राजनीतिक कार्यकर्ता र नेताहरूले आफ्नो बोली, व्यवहार र कर्मले निम्त्याउने क्षतिलाई बुझेर मात्र कार्य गर्नु पर्छ। अनावश्यक तर्कहरू र गैरजिम्मेवार पुर्ण बहसबाजी गर्नुको सट्टा सम्मानजनक र रचनात्मक संवादमा संलग्न हुन आवश्यक छ।
ख) दोस्रो, गलत सूचना र घृणायुक्त अभिव्यक्ति फैलावट रोक्नको लागि कडा दिशानिर्देश र नियमहरू बनाउन आवश्यक छ।
अन्तमा, नागरिकको रूपमा, हामीले हाम्रो अनलाइन व्यवहारमा थप विवेकशील र जिम्मेवार हुन आवश्यक छ। हामीले हाम्रो बोली र कार्यले अरूलाई पार्न सक्ने प्रभावको बारेमा सचेत हुनुपर्छ र सम्मान र समानुभूतिको संस्कृति सिर्जना गर्न प्रयास गर्नुपर्छ।
निष्कर्षमा, सामाजिक सञ्जालमा राजनीतिक बहसको बिग्रनु चिन्ताको विषय हो। हामीले असहिष्णु, शत्रुतापूर्ण र आधारभूत मानवीय शिष्टताविहीन समाज निर्माण गर्न नदिने गरी यस समस्यालाई सम्बोधन गर्नका लागि कदम चाल्नु आवश्यक छ। जिम्मेवार नागरिकको हैसियतमा, अनलाइन र अफलाइन दुवै सम्मान, समानुभूति र रचनात्मक संवादको संस्कृति प्रवर्द्धन गर्नु हाम्रो कर्तव्य हो।
सबैको मंगलमय होस्!!!
जय जनमत, जय स्वराज
ई. दीपक कुमार साह
राष्ट्रीय उपाध्यक्ष, जनमत पार्टी
प्रमुख,अनुशासन विभाग
